سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر متشکل از شبکهای از لولههاست که در سقف یا دیوارههای یک ساختمان میگذرند و آب را تحت فشار در خود نگه میدارد. هر اسپرینکلر یا آب پاش چیزی جز یک شیر آب نیست. درواقع نقش یک روزنه در مسیر لوله را دارد که آب از راه آن میتواند به تمام محوطهی دربرگیرندهاش پاشیده شود.
در یک شیرآب نرمال لازم است شما شیر را به سمتی بچرخانید تا آب راهی به بیرون پیدا کند، اما در سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر این فرایند دستی با یک حسگر حرارتی جایگزین میشود که طراحی شده است تا زمانی که آتشسوزی اتفاق افتاد به طور خودکار باز شود. جنس این حسگر حرارتی در اسپرینکلرهای مختلف با یکدیگر متفاوت است؛
برخی از آنها از یک نوع آلیاژ ساخته شده که ترکیبی است از بیسموث، سرب، قلع و کادمیوم که به دما حساس است. در نوع دیگر اسپرینکلرها این حسگر یک حباب شیشهای است که با گلیسیرین پر شده و طوری طراحی شده که در هنگام داغ شدن منبسط
شود و بشکند. ایده اصلی در هر دو مورد یکسان است: حسگر ماموریتش این است که در هنگام داغ شدن بشکند و به باز شدن اسپرینکلر بینجامد
از میان سیستمها و تجهیزات آتشنشانی احتمالا بیشترین تجهیزات اطفاء حریق که به چشمتان خورده (بعد از کپسولهای آتشنشانی که در قسمتهای مختلف ساختمانهای تجاری و مسکونی دیدهاید) همین اسپرینکلرهای نصب روی سقفهاست که چند اینچ از سقف بیرون زدهاند و شما تنها قسمت کوچکی از سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر را مستقیم میبینید. در مطالب دیگر بلاگ پنتا به طور پراکنده دربارهی سیستم اطفاء حریق اسپرینکلر توضیح دادهایم و در این مطلب نیز به طور اختصاصی به آن خواهیم پرداخت
سیستم اطفاء حریق اتوماتیک اسپرینکلر چه انواعی دارد؟
براساس تقسیمبندی عمومی، این سیستمها به چهار نوع مختلف تقسیم میشوند:
یک تصور غلط رایج این است که سیستم اسپرینکلر لوله تر، تنها نوع سیستم آبیاری است که وجود دارد. البته این نوع رایجترین نوع آن است اما تنها نوع آن نیست. در این نوع سیستم اسپرینکلر، آب به طور مداوم در لوله وجود دارد. وقتی حباب حسگر حرارت که در اسپرینکلر تعبیه شده است، بر اثر گرمای آتش گرم میشود، مایع داخل آن به سرعت حرکت میکند و باعث شکستن محفظه میشود.
این سیستم از سریعترین سیستمها در واکنش به خطر حریق است چرا که آب دائماً در لولهها وجود دارد. بهترین کاربرد سیستمهای لوله تر در فضاهایی است که دمای آنها از دمای انجماد آب بالاتر است. این فضاها شامل ساختمانهای اداری، ساختمانهای مسکونی، فضاهای خرده فروشی، مدارس و بیمارستانها میشود که البته منظور این نیست که تنها در این فضاها میتوان از سیستم اسپرینکلر لولهتر استفاده کرد
وقتی سیستم لوله تر با وجود دائمی آب در لولهها تعریف میشود، سیستم لوله خشک دقیقا نقطهی مقابل آن است! یعنی آب در شبکهی لولهها وجود ندارد اما این سیستم چگونه کار میکند؟ در سیستم اسپرینکلر لوله خشک، هوای فشرده در مخازن و لولهها حمل میشود. هنگامی که آتشسوزی رخ دهد و حرارت به محفظه حساس شیشهای برسد، هوای فشرده پیش از آب از لولهها عبور می کند و خارج میشود.
سیستم آبرسانی شهری هم برای تامین آب مورد نیاز این سیستم در دسترس است. میزان فشار هوای داخل سیستم در اینکه خارج شدن هوا از لولهها چقدر طول بکشد موثر است. اهمیت این مسئله از این جهت است که آب باید ظرف ۶۰ثانیه یا کمتر به دورترین اسپرینکلر هم برسد. برهمین اساس، چک کردن هفتگی فشار آب و فشار هوا توصیه میشود. سیستم اسپرینکلر لوله خشک برای فضاهای نسبتاً خنک و سرد توصیه میشود، مانند فروشگاههای مواد غذایی در مناطق سردسیر، تاسیسات تولید سردخانه و گاراژها و پارکینگهای بدون سیستم گرمایشی
برای درک سیستم پیشعملگر باید پیش زمینهای از آنچه در واقعیت اتفاق میافتد داشته باشید. در لحظهای که آبها از اسپرینکلرها خارج میشود با هدف مهار آتشسوزی این اتفاق میافتد اما در واقع در برخی فضاها، این پاشش آب خود میتواند خسارتی غیرقابل جبران به فضا وارد کند. دربارهی فضاهایی مانند کتابخانهها، دیتاسنترها و جاهایی که وسایل الکترونیکی ارزشمند و حساس به آب در آنجا نگه داری میشود صحبت میکنیم.
به منظور به حداقل رساندن میزان آسیب، سیستم پاشش آب را میتوان به گونهای تنظیم کرد که آتش را در فضایی محصور کند و فقط آب را در آن منطقه پراکنده کند. این امکانی است که یک سیستم پیشعملگر به ما میدهد. یک سیستم پیشعملگر اساسا یک سازوکار امنیتی برای سیستم لوله تر است. یک ساختمان مجهز به سیستم لوله تر نیز میتواند ساختار پیشعملگر داشته باشد
سیستم سیلابی از نامش پیداست که چطور عمل میکند! در سیستم سیلابی، اسپرینکلرها همواره در حالت باز قرار دارند. هیچ محفظهی شیشهای حساس به دما وجود ندارد و وقتی سیستم فعال میشود آب با پاشش به صورت سیلابی تمام فضا را میپوشاند و با شدت حریق را مهار میکند.
بهترین کاربرد سیستمهای اسپرینکلر سیلابی برای فضاهایی که مایعات خطرناک و یا قابل اشتعال نگهداری میشوند مانند کارخانههای مواد شیمیایی و پتروشیمی